Współczesne przedsiębiorstwa funkcjonują w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu, gdzie zrównoważony rozwój staje się nie tylko trendem, ale i koniecznością. Zarządzanie ryzykiem ESG (Environmental, Social, Governance) to kompleksowe podejście, które integruje aspekty środowiskowe, społeczne oraz ładu korporacyjnego w strategii firmy, wpływając tym samym na jej wyniki finansowe i reputację. 

Korzyści z zarządzania ryzykiem ESG

Włączenie aspektów ESG do systemu zarządzania ryzykiem pozwala firmom na:

• Poprawa reputacji: Firmy dbające o środowisko i społeczeństwo są postrzegane jako odpowiedzialne, co buduje zaufanie klientów i inwestorów.
• Długoterminowa przewaga konkurencyjna: Zrównoważone praktyki mogą prowadzić do innowacji oraz lepszego dostosowania się do zmieniających się warunków rynkowych.
• Redukcja kosztów operacyjnych: Optymalizacja zużycia energii i zasobów naturalnych prowadzi do obniżenia kosztów działalności.
• Dostęp do kapitału: Inwestorzy coraz częściej preferują firmy z solidnymi praktykami ESG, co może ułatwić pozyskiwanie finansowania.
• Spełnienie wymogów regulacyjnych: Przestrzeganie standardów ESG pomaga w zgodności z obowiązującymi przepisami oraz przygotowuje firmę na przyszłe regulacje w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Przykłady zarządzania ryzykiem ESG w różnych obszarach

• Środowisko: Przedsiębiorstwa wdrażają technologie redukujące emisję CO₂, zarządzają odpadami w sposób zrównoważony oraz inwestują w odnawialne źródła energii, inwestując tym samym w zabezpieczenie cen i stabilności energii niezbędnej do prowadzenia działalności biznesowej.
• Bioróżnorodność: Firmy angażują się w projekty mające na celu ochronę lokalnych ekosystemów, np. poprzez tworzenie programów reintrodukcji gatunków zagrożonych czy rekultywację terenów zdegradowanych, co może uchronić je przez potencjalnymi kosztami procesów sądowych za naruszenie bioróżnorodności. 
• Społeczeństwo: Przedsiębiorstwa promują równość płci, wspierają rozwój lokalnych społeczności oraz dbają o bezpieczeństwo i zdrowie pracowników, a to przekłada się na wyższą innowacyjność i produktywność.
• Łańcuch wartości: Firmy monitorują praktyki swoich dostawców, zapewniając jego stabilność i przewidywalność, przykładowo monitorując pozyskiwanie metali ziem rzadkich, od których zależna jest produkcja wytwarzanych dóbr. 
• Governance (Ład korporacyjny): Przedsiębiorstwa wprowadzają transparentne praktyki zarządcze, w tym monitorowanie konfliktu interesów, zapobieganie korupcji oraz dbanie o etyczne prowadzenie działalności. W ten sposób minimalizowane jest m.in. ryzyko prawne i reputacyjne. 

Regulacje dotyczące zarządzania ryzykiem zrównoważonego rozwoju

W odpowiedzi na rosnące znaczenie zrównoważonego rozwoju, wprowadzono szereg regulacji mających na celu promowanie i egzekwowanie praktyk ESG w przedsiębiorstwach. W Unii Europejskiej dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) nakłada na firmy obowiązek raportowania kwestii związanych z ESG, co ma na celu podniesienie standardów sprawozdawczości i promowanie zrównoważonego rozwoju gospodarczego poprzez ujednolicenie i rozszerzenie zakresu raportowania. 

Ponadto, Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) opracował wytyczne dotyczące zarządzania ryzykiem ESG dla sektora bankowego, podkreślając znaczenie integracji tych aspektów w procesach zarządzania ryzykiem finansowym, co bezpośrednio przekłada się na przedsiębiorstwa finansowane przez banki.

Konkretne ujawnienia w zarządzanie ryzykiem zrównoważonego rozwoju

IRO (Impacts, Risks, and Opportunities) mają kluczowe znaczenie dla Europejskich Standardów Sprawozdawczości w zakresie Zrównoważonego Rozwoju (ESRS) i Dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD). Jest to rama, która prowadzi firmy w ich raportowaniu zrównoważonego rozwoju, pomagając im zidentyfikować i ocenić ich istotne kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem.

Kluczowe aspekty IRO:

• Definicja IRO to skrót od Impacts, Risks, and Opportunities. Terminy te opisują kluczowe aspekty, które firma musi wziąć pod uwagę w odniesieniu do zrównoważonego rozwoju.
• Podwójna istotność Ramy IRO są częścią oceny podwójnej istotności wymaganej przez CSRD. Obejmuje to identyfikację zarówno środowiskowego, jak i finansowego wpływu działalności spółki.
• Istotność wpływu W jaki sposób działalność biznesowa wpływa na środowisko i społeczeństwo (perspektywa wewnętrzna).
• Istotność finansowa W jaki sposób zewnętrzne czynniki ESG wpływają na działalność firmy (perspektywa zewnętrzna).

Triada IRO stanowi centralną podstawę ESRS. Firmy muszą wdrożyć proces identyfikacji, pomiaru i zarządzania wpływem, szansami i ryzykiem, aby raportować sukces swoich działań w zakresie zrównoważonego rozwoju. ESRS wymaga od firm opisania, w jaki sposób identyfikowane i zarządzane są istotne wpływy, ryzyka i szanse.

Kategoryzacja IRO podzielona jest w następujący sposób:

• Istotność: Czy IRO jest istotna z punktu widzenia wpływu czy istotna z punktu widzenia finansów?
• Wpływ: Czy ma pozytywny lub negatywny wpływ, czy też stanowi szansę lub ryzyko finansowe?
• Status (tylko w przypadku istotności wpływu): Czy IRO ma rzeczywisty lub potencjalny wpływ?
• Łańcuch wartości: Czy dotyczy własnej działalności spółki lub działalności w łańcuchu wartości wyższego lub niższego szczebla1?
• Horyzont czasowy: Czy jest to wpływ krótkoterminowy (mniej niż rok), średnioterminowy (1-5 lat), czy długoterminowy (5+ lat)1?

Zarządzanie ryzykiem ESG to nieodłączny element nowoczesnego biznesu, który pozwala na budowanie trwałej wartości przedsiębiorstwa, minimalizację potencjalnych zagrożeń oraz maksymalizację korzyści płynących z odpowiedzialnego prowadzenia działalności. Integracja aspektów środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego w strategii firmy staje się kluczem do osiągnięcia sukcesu w dzisiejszym, coraz bardziej świadomym świecie.

Wdrażanie inicjatyw związanych ze zrównoważonym rozwojem to nie tylko kwestia spełniania regulacji czy poprawy wizerunku firmy. To proces głębokiej transformacji organizacyjnej, który wymaga skutecznego zarządzania zmianą. Jednym z najważniejszych czynników sukcesu jest zaangażowanie sponsora – wysokiego rangą menedżera np. członka zarządu, który będzie wspierał projekt od samego początku.

Zarządzanie zmianą w transformacji ESG

Przejście na model biznesowy oparty na zasadach zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w kontekście nisko- i zeroemisyjnego funkcjonowania firmy, to jedno z największych wyzwań dla organizacji. Transformacja ta wiąże się z:

• Zmianą procesów operacyjnych – wdrażaniem nowych standardów efektywności energetycznej, raportowania ESG czy obiegu surowców.
• Nowymi wymaganiami regulacyjnymi – zgodność z dyrektywą CSRD, ESRS czy unijną Taksonomią.
• Zmienionymi priorytetami strategicznymi – zrównoważony rozwój staje się integralną częścią modelu biznesowego.
• Zarządzanie zmianą to proces, który pozwala organizacji skutecznie przejść przez te etapy, minimalizując opór i zwiększając szanse na sukces.

Model ADKAR jako podstawa skutecznego wdrożenia

Metoda ADKAR, opracowana przez firmę Prosci, jest jednym z najczęściej stosowanych modeli zarządzania zmianą. Składa się z pięciu kluczowych etapów:

• Awareness (Świadomość) – Ludzie muszą zrozumieć, dlaczego zmiana jest konieczna.
• Desire (Chęć do zmiany) – Pracownicy i liderzy muszą widzieć w tym wartość dla siebie i organizacji.
• Knowledge (Wiedza) – Konieczne jest dostarczenie wiedzy na temat nowych procesów, technologii i regulacji.
• Ability (Umiejętność wdrożenia zmiany) – Organizacja musi mieć kompetencje do skutecznego działania zgodnie z nowymi zasadami.
• Reinforcement (Utrwalenie zmiany) – Konieczne są mechanizmy zapewniające trwałość transformacji.
• Bez silnego wsparcia sponsora trudno będzie przeprowadzić organizację przez te etapy – zarówno w warstwie strategicznej, jak i operacyjnej.

Rola sponsora w projektach zrównoważonego rozwoju

1. Strategiczne wsparcie i budowanie świadomości

Sponsorem powinien być członek zarządu lub osoba z wysokiego szczebla zarządzania, która ma realny wpływ na decyzje strategiczne. Musi jasno rozumieć, dlaczego i po co organizacja inwestuje w zrównoważony rozwój. Jego zadaniem jest przedstawienie korzyści płynących z tych zmian zarówno wewnętrznym, jak i zewnętrznym interesariuszom.

2. Przełamywanie oporu wobec zmian

Każda zmiana w organizacji spotyka się z oporem – wynika on z obaw o dodatkowe obowiązki, wzrost kosztów czy konieczność zdobywania nowych kompetencji. Sponsor pełni rolę adwokata zmiany, który aktywnie promuje projekt i przekonuje sceptyków. Oznacza to, że sponsor nie tylko wspiera projekt na poziomie deklaracji, ale też bierze odpowiedzialność za jego realizację.

3. Zapewnienie zasobów i włączenie ESG w strategię biznesową

Wiele inicjatyw ESG kończy się na poziomie deklaracji, ponieważ brakuje odpowiednich zasobów – zarówno finansowych, jak i ludzkich. Sponsor ma kluczową rolę w:

• Przekonywaniu zarządu do alokacji budżetu na projekty związane ze zrównoważonym rozwojem.
• Integracji ESG z celami strategicznymi firmy, aby nie były one traktowane jako dodatkowe zobowiązanie, lecz element przewagi konkurencyjnej.

4. Radzenie sobie z przeszkodami i utrwalenie zmiany

Każda transformacja napotyka na bariery – mogą to być wyzwania prawne, opór pracowników, trudności technologiczne czy brak jasnych wskaźników sukcesu. Sponsor powinien nie tylko rozwiązywać te problemy, ale również zapewnić, że zmiana zostanie utrwalona w organizacji. Zaangażowany sponsor dba o to, aby wdrożone zmiany były trwałe – np. poprzez integrację z systemami motywacyjnymi czy politykami korporacyjnymi.

Dlaczego zarząd musi być zaangażowany?

Zaangażowanie zarządu jest niezbędne, ponieważ:

• Transformacja ESG to proces długofalowy – wymaga strategicznego planowania, a nie jednorazowych inicjatyw.
• Wpływa na kluczowe wskaźniki biznesowe – ESG ma wpływ na ocenę ryzyka, dostęp do finansowania oraz relacje z inwestorami i klientami.
• Jest elementem przewagi konkurencyjnej – firmy, które skutecznie wdrożą ESG, zyskają lepszą pozycję rynkową i większe zaufanie interesariuszy.

Skuteczna transformacja w kierunku zrównoważonego biznesu wymaga nie tylko wiedzy i technologii, ale przede wszystkim odpowiedniego zarządzania zmianą. Model ADKAR pomaga przeprowadzić organizację przez proces adaptacji, ale kluczową rolę odgrywa sponsor – osoba z wysokiego szczebla zarządzania, która wspiera projekt na każdym etapie.

Bez zaangażowanego sponsora inicjatywy ESG mogą pozostać jedynie ambitnymi planami bez realnego wpływu na działalność firmy. Dlatego pierwszym krokiem każdej organizacji wdrażającej strategię zrównoważonego rozwoju powinno być zapewnienie wsparcia zarządu i wyznaczenie silnego lidera zmian.

Współczesny system finansowy nie może funkcjonować bez odpowiednich narzędzi do oceny długoterminowej stabilności i odpowiedzialności przedsiębiorstw. Standardy raportowania finansowego, które na początku XX wieku spotkały się z oporem, dziś są filarem transparentności gospodarki. Podobnie raportowanie z zakresu zrównoważonego rozwoju (ESG) nie jest chwilowym trendem, lecz koniecznością, która wpisuje się w globalne zmiany gospodarcze i regulacyjne.

Historyczna paralela: raportowanie finansowe a raportowanie ESG

Podobnie jak standardy rachunkowości finansowej rozwijały się w odpowiedzi na potrzeby rynku, tak samo raportowanie zrównoważonego rozwoju staje się kluczowym narzędziem dla inwestorów i regulatorów. Przedsiębiorstwa, które w latach 30. XX wieku sprzeciwiały się regulacjom amerykańskiej SEC, dziś uznają je za podstawowy filar zarządzania ryzykiem. Obecnie standardy ESG są w podobnym miejscu, a ich wdrożenie pozwala firmom na bardziej przemyślane i bezpieczne strategie biznesowe.

Wpływ raportowania ESG na decyzje inwestycyjne

Dane na temat zrównoważonego rozwoju są nieodzownym elementem analiz ryzyka inwestycyjnego. Inwestorzy podejmują decyzje na podstawie kluczowych wskaźników ESG, aby unikać podmiotów, które mogą mieć długoterminowe problemy, np.:

• Firmy korzystające z surowców, których zasoby się kurczą (np. paliwa kopalne).
• Przedsiębiorstwa z intensywnym zużyciem wody działające w regionach dotkniętych suszą.
• Brak spójnych standardów ESG prowadzi do luki informacyjnej, która osłabia efektywność decyzji inwestycyjnych i może generować ryzyka systemowe dla stabilności finansowej.

Raportowanie ESG w kontekście regulacyjnym UE

Unia Europejska konsekwentnie wdraża regulacje, które umacniają znaczenie raportowania ESG:

• Dyrektywa 2014/95/UE zobowiązała duże jednostki do raportowania informacji dotyczących środowiska, społeczeństwa i ładu korporacyjnego.
• Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) rozszerza obowiązki sprawozdawcze na większą liczbę przedsiębiorstw i wprowadza szczegółowe standardy raportowania ESG.
• Taksonomia UE pomaga określać, które działania biznesowe są zgodne z celami zrzównoważonego rozwoju i zielonej transformacji.

Korzyści z wdrożenia raportowania ESG

1. Dostęp do kapitału – Firmy z wysokiej jakości raportowaniem ESG mogą liczyć na lepsze warunki finansowania i większe zainteresowanie inwestorów.
2. Zarządzanie ryzykiem – Analiza ESG pozwala na identyfikację zagrożeń, takich jak zmiany regulacyjne czy zmniejszona dostępność surowców.
3. Większa transparentność – Zwiększa zaufanie interesariuszy, w tym konsumentów, partnerów biznesowych i organizacji pozarządowych.
4. Przewaga konkurencyjna – Firmy dbające o zrównoważony rozwój mogą budować silniejsze marki i przyciągać lepszych pracowników.

Raportowanie zrównoważonego rozwoju nie jest jedynie biurokratycznym obowiązkiem – to fundament nowoczesnej gospodarki. Tak jak standardy rachunkowości finansowej stały się normą, tak samo raportowanie ESG stanie się nieodłącznym elementem funkcjonowania rynków finansowych. Przedsiębiorstwa, które szybko dostosują się do nowych wymagań, nie tylko zminimalizują ryzyko, ale też zyskają przewagę w konkurencyjnym świecie biznesu.

W 28. dorocznym badaniu CEO Survey przeprowadzonego przez PwC wzięło udział 4 701 prezesów i prezesek firm z całego świata, ujawniając podział na dwie grupy liderów biznesu: tych, którzy dynamicznie adaptują się do nowych realiów oraz tych, którzy pozostają w stagnacji.

Dwa podejścia do przyszłości

Pierwsza grupa liderów aktywnie inwestuje w kluczowe obszary, takie jak generatywna sztuczna inteligencja (GenAI), transformacja klimatyczna oraz nowe modele biznesowe. Widzą oni w tych działaniach szansę na wzrost i budowanie wartości. Z drugiej strony, bardziej konserwatywni liderzy liczą na to, że drobne korekty w obecnych modelach operacyjnych wystarczą, by utrzymać konkurencyjność. W obliczu rosnących zmian technologicznych i regulacyjnych ta strategia może okazać się ryzykowna.

Wysokie oczekiwania wobec GenAI

Generatywna sztuczna inteligencja budzi ogromne nadzieje wśród liderów biznesu. Już teraz jedna trzecia prezesów firm zauważyła wzrost przychodów i rentowności dzięki wdrożeniu tej technologii, a połowa spodziewa się dalszego wzrostu zysków w nadchodzącym roku. Pomimo tych korzyści, wyzwaniem pozostaje kwestia zaufania do tej technologii, co spowalnia jej pełne wdrożenie.

Zrównoważony rozwój jako czynnik wzrostu

Inwestycje w działania proklimatyczne coraz częściej okazują się rentowne. Badanie PwC wykazało, że w ciągu ostatnich pięciu lat jedna trzecia prezesów firm odnotowała wzrost przychodów wynikający z inwestycji w zrównoważony rozwój. Co więcej, dwie trzecie z nich stwierdziło, że tego rodzaju inwestycje albo obniżyły koszty operacyjne, albo nie miały istotnego wpływu na wydatki firmy.

Korzyści te nie są jednak równomiernie rozłożone. W Niemczech i Francji około połowa prezesów firm wskazała na wzrost kosztów w wyniku inwestycji klimatycznych, podczas gdy w USA tylko jedna piąta menedżerów miała podobne doświadczenia. Jeszcze większe zyski z tych inwestycji odnotowano w Chinach – aż 60% prezesów firm z tego kraju zgłosiło zwiększenie przychodów dzięki działaniom proekologicznym, a 46% otrzymało dodatkowe zachęty rządowe.

Granice między sektorami się zacierają

Świat biznesu przechodzi dynamiczną transformację, a tradycyjne granice między sektorami przestają istnieć. Prawie 40% prezesów firm deklaruje, że ich przedsiębiorstwa rozpoczęły działalność w nowych sektorach w ciągu ostatnich pięciu lat. Równocześnie 40% liderów uważa, że jeśli ich firmy nie zmienią kierunku, za dekadę przestaną być rentowne. To pokazuje, jak duże znaczenie ma elastyczność i zdolność do adaptacji w zmieniającym się otoczeniu rynkowym.

Powolne tempo transformacji

Mimo że wielu liderów biznesu dostrzega konieczność zmiany, tempo tej transformacji wciąż jest niskie. Średnio tylko 7% przychodów firm w ciągu ostatnich pięciu lat pochodziło z nowych działalności biznesowych. Kluczowymi barierami są nieefektywne procesy decyzyjne, niewystarczająca alokacja zasobów oraz brak długoterminowej wizji, wynikający z krótkiego okresu sprawowania funkcji przez wielu prezesów.

Optymizm pomimo wyzwań

Mimo poważnych wyzwań, prezesi firm z optymizmem patrzą na przyszłość. 60% z nich przewiduje wzrost globalnego PKB w ciągu najbliższego roku, co stanowi znaczną poprawę w porównaniu do 38% w ubiegłym roku i zaledwie 18% dwa lata temu. Ponadto, przewaga prezesów planujących zwiększenie zatrudnienia nad tymi, którzy planują redukcję etatów, wynosi ponad dwa do jednego (42% vs. 17%).

Jak firmy mogą czerpać wartość z działań proklimatycznych?

Budowanie wartości w oparciu o zrównoważony rozwój zaczyna się od decyzji CEO i ich zespołów zarządzających, które powinny koncentrować się na wprowadzaniu ekologicznych produktów, usług i technologii. Już teraz jedna trzecia firm czerpie przychody z inwestycji w transformację klimatyczną, a liczba ta będzie rosła wraz z postępującą dekarbonizacją gospodarki.

Kolejnym krokiem powinno być optymalizowanie zużycia zasobów i energii. Kluczowym wyzwaniem jest tzw. „trylemat energetyczny”: zapewnienie stabilnych dostaw energii, redukcja emisji oraz minimalizacja kosztów. Firmy coraz częściej stają się „prosumentami”, czyli jednocześnie producentami i konsumentami energii, co pozwala im nie tylko korzystać z odnawialnych źródeł, ale także sprzedawać nadwyżki energii do sieci.

Dane kluczem do sukcesu

Firmy muszą również opracować strategię zarządzania danymi dotyczącymi zrównoważonego rozwoju. Takie podejście pozwala nie tylko spełnić wymagania regulacyjne w zakresie raportowania ESG, ale także dostarcza menedżerom precyzyjnych informacji, które wspierają podejmowanie strategicznych decyzji.

Wnioski

Współczesne przedsiębiorstwa znajdują się w punkcie zwrotnym. Ci, którzy aktywnie inwestują w technologie, transformację klimatyczną i nowe modele biznesowe, mają szansę na dynamiczny rozwój. Natomiast firmy, które pozostają w stagnacji, ryzykują utratę konkurencyjności. Przyszłość biznesu to elastyczność, adaptacja i inwestowanie w innowacje – a zrównoważony rozwój jest jednym z kluczowych czynników, który kształtuje gospodarkę przyszłości.

Źródła:

https://www.pwc.com/gx/en/issues/c-suite-insights/ceo-survey.html

Polskie mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) uzyskały nowe narzędzie do raportowania swoich działań w zakresie zrównoważonego rozwoju. Na stronie Ministerstwa Rozwoju i Technologii udostępniono oficjalne tłumaczenie Dobrowolnego Standardu Raportowania Zrównoważonego Rozwoju dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw nienotowanych na giełdzie (VSME). Standard ten, opracowany przez Europejską Grupę Doradczą ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG), został pierwotnie opublikowany 17 grudnia 2024 roku.

Cel Standardu VSME

Celem VSME jest wsparcie MŚP w:

• dostarczaniu informacji wymaganych przez większe jednostki w ich łańcuchu wartości,
• ułatwieniu dostępu do finansowania poprzez spełnianie wymagań banków i inwestorów dotyczących danych ESG,
• poprawie zarządzania kwestiami środowiskowymi i społecznymi, co przekłada się na większą konkurencyjność i odporność firm,
• przyczynianiu się do rozwoju bardziej zrównoważonej gospodarki.

Struktura Standardu VSME

VSME składa się z dwóch modułów:

1. Moduł podstawowy (11 kluczowych ujawnień ESG)

Obejmuje minimalny zakres raportowania, w tym:

• B1 – ogólne informacje o przedsiębiorstwie, w tym wybór modułu raportowania,
• B2 – polityki, praktyki i cele w zakresie zrównoważonego rozwoju,
• B3 – dane o zużyciu energii i emisjach (zakres 1 i 2),
• B4 – zanieczyszczenia powietrza, wód i gleby,
• B5 – wpływ na bioróżnorodność,
• B6 – wykorzystanie i pobór wody,
• B7 – gospodarka cyrkularna,
• B8 – dane o zatrudnieniu,
• B9 – bezpieczeństwo pracy i wypadki,
• B10 – płace, równość wynagrodzeń i szkolenia pracowników,
• B11 – kwestie korupcji i przekupstwa.

2. Moduł kompleksowy (9 dodatkowych ujawnień wymaganych przez kontrahentów biznesowych MŚP)

Rozszerza raportowanie o:

• C1 – model biznesowy i strategię firmy,
• C2 – praktyki i inicjatywy na rzecz zrównoważonej gospodarki,
• C3 – cele redukcji emisji (zakres 3),
• C4 – analiza ryzyk klimatycznych i działania adaptacyjne,
• C5 – różnorodność płci w zarządzie (dla firm powyżej 50 pracowników),
• C6 – polityki i procesy dotyczące praw człowieka,
• C7 – przypadki naruszeń praw człowieka i działania naprawcze,
• C8 – przychody z sektorów wykluczonych z unijnych wskaźników referencyjnych,
• C9 – różnorodność płci w radach nadzorczych.

Znaczenie VSME dla polskich MŚP

Choć Standard VSME ma charakter dobrowolny, jego stosowanie może znacząco ułatwić MŚP współpracę z dużymi przedsiębiorstwami oraz dostęp do finansowania. Firmy, które zdecydują się na wdrożenie tego standardu, mogą również lepiej przygotować się na przyszłe regulacje związane z raportowaniem ESG.

EFRAG zapowiada dalsze prace nad dodatkowymi materiałami ułatwiającymi wdrażanie standardu, takimi jak przewodniki, narzędzia cyfrowe oraz szkolenia edukacyjne.

Polskie tłumaczenie Standardu jest efektem współpracy Ministerstwa Finansów, Krajowej Izby Gospodarczej oraz ekspertów ESG, co zapewnia jego zgodność z lokalnymi regulacjami i oczekiwaniami rynkowymi.

Pełna treść standardu w języku polskim dostępna jest na stronie: https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/dobrowolne-wytyczne-do-raportowania-esg-dla-msp-esrs-vsme-przekazane-do-komisji-europejskiej.

Treść standardu w języku angielskim znajduje się tutaj: https://www.efrag.org/en/projects/voluntary-reporting-standard-for-smes-vsme/concluded. 

Polska stoi przed ogromnym wyzwaniem transformacji gospodarki w kierunku neutralności klimatycznej do 2050 roku. Aby osiągnąć ten cel, konieczne jest znaczne zwiększenie inwestycji w zrównoważone finansowanie. Dokument "Mapa drogowa rozwoju rynku zrównoważonych finansów w Polsce", opracowany w ramach unijnego projektu, wskazuje, jak pokonać bariery i stworzyć prężny ekosystem finansowy wspierający zrównoważony rozwój.

Kluczowe Tezy Mapy Drogowej

1. Luka Inwestycyjna – 1,9 bln EUR do 2050 roku

Aby sfinansować zieloną transformację, Polska musi pozyskać dodatkowe 1,9 biliona euro do 2050 roku. Środki publiczne nie wystarczą – konieczna jest mobilizacja kapitału prywatnego.

2. Główne Bariery Rozwoju Rynku Zrównoważonych Finansów

Raport identyfikuje cztery kluczowe bariery spowalniające rozwój:

• Bariery prawne i polityczne – brak stabilnych regulacji i jasnych strategii transformacji.
• Bariery finansowe i biznesowe – ograniczony rynek kapitałowy i wysokie koszty finansowania ESG.
• Bariery technologiczne – niedostatek rzetelnych danych o ESG i ryzykach klimatycznych.
• Bariery kompetencyjne – niewystarczające zasoby kadrowe wyspecjalizowane w zrównoważonych finansach.

Cztery Filary Mapy Drogowej

Aby skutecznie rozwijać rynek zrównoważonych finansów, raport proponuje cztery strategiczne filary:

1. Fundamenty Prawne i Kompetencyjne

• Budowa solidnych regulacji.
• Edukacja i szkolenia dla instytucji finansowych.
• Powołanie Polskiego Instytutu Zrównoważonych Finansów.

2. Transformacja Rynku Finansowego

• Uruchomienie polskiego ESG Data Hub – platformy gromadzącej dane o zrównoważonym rozwoju.

Zwiększenie przejrzystości danych ESG w decyzjach inwestycyjnych.

3. Mobilizacja Finansowania

• Wsparcie rynku korporacyjnych obligacji zielonych, społecznych i zrównoważonych (GSSS).
• Ułatwienia dla MŚP w pozyskiwaniu środków na transformację.

4. Polska jako Regionalne Centrum Zrównoważonych Finansów

• Eksport polskich usług ESG na rynki Europy Środkowo-Wschodniej.
• Współpraca międzynarodowa w zakresie raportowania ESG.

Priorytetowe Rekomendacje

Raport wskazuje konkretne działania, które powinny zostać wdrożone w pierwszej kolejności:

• Transpozycja unijnych celów klimatycznych do polskiego prawa – zapewni to stabilność regulacyjną.
• Stworzenie centralnej instytucji koordynującej – Polskiego Instytutu Zrównoważonych Finansów.
• Rozwój rynku ESG Data Hub – aby zapewnić rzetelne dane dla inwestorów.
• Wsparcie dla emisji zielonych obligacji – obniżenie kosztów i zwiększenie popytu.
• Pomoc MŚP w przygotowaniu planów transformacji.

Harmonogram Wdrożenia

Realizacja Mapy Drogowej została podzielona na cztery fazy:

• 0–6 miesięcy: Utworzenie Instytutu Zrównoważonych Finansów i rozwój rynku obligacji ESG.
• 6–24 miesiące: Implementacja pierwszych regulacji i systemów wsparcia.
• 12–24 miesiące: Wdrożenie mechanizmów monitorujących postęp rynku.
• 24+ miesięcy: Polska jako regionalne centrum zrównoważonych finansów.

Mapa Drogowa to ambitny plan, który może uczynić Polskę liderem zrównoważonych finansów w Europie Środkowo-Wschodniej. Kluczowe znaczenie będzie miała współpraca sektora publicznego i prywatnego oraz szybka implementacja niezbędnych reform.

Czy Polska wykorzysta swoją szansę na zieloną transformację? Czas pokaże, ale jasne jest, że przyszłość finansów jest zrównoważona.

Mapa Drogowa rozwoju rynku zrównoważonych finansów w Polsce to projekt Ministerstwa Finansów, zrealizowany we współpracy z Dyrekcją Generalną Komisji Europejskiej do spraw Wspierania Reform Strukturalnych (DG REFORM) i finansowany przez Unię Europejską za pośrednictwem Instrumentu Wsparcia Technicznego.

Całość raportu dostępna jest tutaj: https://www.gov.pl/web/finanse/zrownowazonefinanse. 

Unia Europejska wprowadziła Rozporządzenie w sprawie wylesiania (EUDR), mające na celu ograniczenie globalnego wylesiania poprzez regulację produktów wprowadzanych na rynek unijny. Wokół tego rozporządzenia narosło jednak wiele nieporozumień. Poniżej przedstawiamy najczęstsze mity oraz rzeczywistość z nimi związaną.

• Mit 1: "Rolnik nie może wyciąć i sprzedać własnego drzewa"

Rzeczywistość: EUDR nie nakłada ogólnych ograniczeń na rolników w zakresie wycinki drzew na ich własnej ziemi. Gospodarstwa rolne są zazwyczaj traktowane jako tereny rolnicze i nie podlegają bezpośrednio przepisom EUDR. Jeśli jednak część gospodarstwa stanowi las (o powierzchni powyżej 0,5 ha i spełniający określone kryteria), wycinka drzew jest dozwolona, pod warunkiem że las nie jest degradowany i zostanie dopuszczony do regeneracji. EUDR nie nakłada obowiązków prawnych na rolników, chyba że bezpośrednio wprowadzają oni na rynek produkty objęte zakresem rozporządzenia. Celem EUDR jest promowanie zrównoważonych i legalnych praktyk leśnych, a nie ich hamowanie.

• Mit 2: "Każde pojedyncze ziarno kawy musi być śledzone do jego źródła"

Rzeczywistość: Łańcuchy dostaw są skomplikowane i obejmują wiele etapów, podczas których produkty z różnych działek mogą być mieszane. EUDR umożliwia tzw. śledzenie zagregowane, co oznacza, że firmy mogą raportować wszystkie obszary pozyskiwania surowców, nawet jeśli nie są w stanie przypisać konkretnych produktów do konkretnych miejsc pochodzenia. W takich przypadkach mogą one przypisać wszystkie obszary pozyskiwania do wszystkich swoich finalnych produktów. Firmy mogą również "deklarować nadwyżkę", gdy tylko część całości jest wprowadzana na rynek (np. w przypadku sprzedaży części ładunku z masowca zbożowego). Produkty nie powinny być jednak mieszane z produktami niezgodnymi lub o nieznanym pochodzeniu.

• Mit 3: "EUDR oznacza górę papierkowej roboty"

Rzeczywistość: Oświadczenia należytej staranności są składane elektronicznie w unijnej bazie danych (System Informacyjny). EUDR wymaga od firm jasności co do źródeł pozyskiwania ich surowców, aby zapobiec wylesianiu i degradacji lasów. Składanie oświadczeń z geolokalizacją jest najprostszym i najbardziej bezpośrednim sposobem na osiągnięcie tego celu. System Informacyjny, który Komisja udostępni przed datą zastosowania EUDR, ma na celu znaczące zmniejszenie obciążeń administracyjnych i zwiększenie efektywności. Dodatkowo, interfejs w systemie (API) pozwoli operatorom i organom państw członkowskich na bezpośrednie połączenie ich istniejących systemów z centralnym rejestrem, eliminując potrzebę ręcznego wprowadzania informacji. Firmy mogą również korzystać z wcześniej wprowadzonych informacji, bez konieczności ich wielokrotnego dostarczania.

• Mit 4: "EUDR jest dyskryminujące i tworzy bariery handlowe"

Rzeczywistość: EUDR opiera się na zasadzie niedyskryminacji. Ma zastosowanie zarówno do produktów wytwarzanych w UE, jak i poza nią, oraz do wszystkich podmiotów chcących sprzedawać produkty na rynku unijnym. Prawo zostało zaprojektowane w sposób w pełni zgodny z zasadami Światowej Organizacji Handlu (WTO), tak aby nie stanowiło arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji dla producentów z krajów trzecich ani ukrytej bariery handlowej. EUDR jest autonomicznym środkiem podjętym przez UE w celu ochrony środowiska i wypełnienia jej międzynarodowych zobowiązań, w tym umów handlowych i wymogów WTO. Nie oznacza to zakazu handlu: żaden kraj ani towar nie zostanie zakazany.

EUDR ma na celu promowanie zrównoważonych praktyk i zapewnienie, że produkty wprowadzane na rynek unijny nie przyczyniają się do wylesiania. Ważne jest, aby firmy i interesariusze dokładnie zrozumieli rzeczywiste wymagania rozporządzenia, unikając powszechnych nieporozumień.

Firmy w ramach zarządzenia własnymi łańcuchami dostaw powinny wziąć pod uwagę EUDR. Te ESG również mają swoje odzwierciedlenie w sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.

Źródło: https://green-business.ec.europa.eu/deforestation-regulation-implementation/eudr-myth-buster_en

W coraz bardziej złożonym świecie biznesu organizacje są pod presją nie tylko w zakresie wyników finansowych, ale także w kwestiach społecznych i środowiskowych. Różnorodność i inkluzywność (DEI) stały się kluczowymi tematami debaty wśród liderów, a ich wpływ na wyniki finansowe firm jest przedmiotem licznych badań. Czy różnorodność faktycznie przekłada się na lepsze wyniki biznesowe? Jakie czynniki decydują o sukcesie organizacji w tym obszarze?

Różnorodność i wyniki finansowe – silny związek

Raport Diversity Matters z 2023 roku obejmuje analizę 1 265 firm w 23 krajach na sześciu kontynentach. Wnioski są jednoznaczne: organizacje z bardziej zróżnicowanymi zespołami kierowniczymi osiągają lepsze wyniki finansowe. Liderzy wśród firm pod względem różnorodności płciowej w zarządzie mają o 39% większe prawdopodobieństwo osiągnięcia wyników finansowych powyżej średniej rynkowej w porównaniu z firmami nie skupiającymi się na DEI. W przypadku różnorodności etnicznej ten wskaźnik wynosi 27%.

Interesujące jest również to, że firmy z udziałem kobiet na poziomie zarządu przekraczającym 30% osiągają znacząco lepsze wyniki niż te, które nie przekroczyły tego progu. Z kolei organizacje, które charakteryzują się niską różnorodnością w zarządzie, są aż o 66% mniej skłonne do osiągnięcia wyników finansowych powyżej średniej.

Podobne zależności można zauważyć w przypadku różnorodności w radach nadzorczych. Firmy z większym udziałem kobiet na tych stanowiskach mają o 27% większe szanse na osiągnięcie ponadprzeciętnych wyników, a te z większą reprezentacją etniczną – o 13%.

Dobre intencje to za mało – liczy się strategia

Mimo pozytywnych wyników badań, samo zwiększanie różnorodności nie wystarczy, aby organizacja stała się bardziej efektywna. Kluczowe znaczenie ma sposób, w jaki firmy zarządzają różnorodnością oraz czy są gotowe na zmiany w strukturze władzy i procesach decyzyjnych.

Wiele organizacji popełnia błąd, traktując różnorodność jako jednorazowy projekt rekrutacyjny, podczas gdy prawdziwy sukces leży w umiejętnym wykorzystaniu wiedzy, doświadczeń i perspektyw pracowników. Badania wykazały, że samo zwiększenie liczby osób z niedostatecznie reprezentowanych grup nie przekłada się automatycznie na lepszą efektywność organizacji – kluczowe jest stworzenie warunków, w których różnorodność staje się realnym atutem.

Nowy paradygmat zarządzania różnorodnością

Już w 1996 roku na łamach Harvard Business Review przedstawiono koncepcję learning-and-effectiveness paradigm, według której prawdziwe korzyści z różnorodności osiąga się poprzez tworzenie organizacji nastawionej na naukę i czerpanie z różnic kulturowych i tożsamościowych. Firmy, które przyjmują to podejście:

✅ Budują kulturę zaufania – pracownicy muszą czuć się bezpiecznie, aby swobodnie wyrażać swoje opinie i doświadczenia.

✅ Aktywnie przeciwdziałają dyskryminacji – organizacje muszą wdrażać konkretne rozwiązania eliminujące bariery awansu i zapewniające równość szans.

✅ Przekazują realną władzę liderom różnorodnym pod względem płci, etniczności i doświadczeń – tylko wtedy różnorodność zaczyna przynosić realne korzyści.

W przeciwieństwie do tradycyjnych podejść opartych na hasłach o inkluzywności, ten model zarządzania różnorodnością wymaga głębokich zmian w strukturze organizacyjnej i sposobie podejmowania decyzji.

Różnorodność w organizacjach rzeczywiście wpływa pozytywnie na wyniki finansowe, ale nie wystarczy tylko zwiększyć liczbę kobiet czy osób z mniejszości etnicznych na kluczowych stanowiskach. Kluczowe jest wdrażanie strategii, które realnie wykorzystują różnorodne perspektywy i doświadczenia pracowników.

Firmy, które traktują różnorodność jako strategiczny zasób i wprowadzają zmiany w kulturze organizacyjnej oraz strukturze decyzyjnej, mogą nie tylko zwiększyć swoje wyniki finansowe, ale także zdobyć przewagę konkurencyjną w coraz bardziej wymagającym otoczeniu biznesowym.

Źródła:

https://www.mckinsey.com/featured-insights/diversity-and-inclusion/diversity-matters-even-more-the-case-for-holistic-impact

https://hbr.org/2020/11/getting-serious-about-diversity-enough-already-with-the-business-case

Wraz z wejściem w życie Dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) 5 stycznia 2023 roku, europejskie przedsiębiorstwa stanęły przed nowym obowiązkiem raportowania informacji z zakresu zrównoważonego rozwoju. Dyrektywa ta nakłada na firmy obowiązek ujawniania danych zgodnie z Europejskimi Standardami Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS) oraz wprowadza wymóg poddania tych informacji niezależnej atestacji. Celem tych regulacji jest zwiększenie wiarygodności raportowanych danych oraz umożliwienie interesariuszom, takim jak inwestorzy, konsumenci czy decydenci polityczni, podejmowania świadomych decyzji promujących zrównoważony rozwój.

Czym jest atestacja sprawozdań zrównoważonego rozwoju?

Atestacja to proces niezależnej weryfikacji informacji zawartych w sprawozdaniach zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa. Przeprowadzana przez biegłych rewidentów lub innych niezależnych dostawców usług atestacyjnych, ma na celu zwiększenie wiarygodności tych danych. Warto podkreślić, że atestacja nie ocenia samej efektywności działań firmy w zakresie zrównoważonego rozwoju, lecz koncentruje się na rzetelności i kompletności prezentowanych informacji.

Proces atestacji

Proces atestacji opiera się na podejściu opartym na ryzyku i składa się z trzech głównych etapów: planowania, realizacji oraz raportowania.

• Planowanie: Na tym etapie zespół atestacyjny analizuje środowisko operacyjne firmy oraz jej system kontroli wewnętrznej w celu identyfikacji obszarów potencjalnego ryzyka związanego z raportowaniem zrównoważonego rozwoju.
• Realizacja: Polega na zbieraniu i ocenie dowodów poprzez różnorodne procedury, takie jak rozmowy z kierownictwem, testowanie systemów kontroli wewnętrznej, analiza dokumentacji czy uzyskiwanie potwierdzeń od stron trzecich.
• Raportowanie: Na podstawie zebranych dowodów, praktyk wyraża opinię na temat sprawozdania zrównoważonego rozwoju, która jest następnie publikowana w formie raportu atestacyjnego.

Rodzaje atestacji

Atestacja sprawozdań zrównoważonego rozwoju może przybierać formę ograniczonej lub rozszerzonej pewności.

• Ograniczona pewność: W tym przypadku praktyk koncentruje się na zrozumieniu procesu tworzenia raportu oraz identyfikacji obszarów potencjalnych istotnych nieprawidłowości. Procedury obejmują m.in. rozmowy, obserwacje oraz analizy danych na wyższym poziomie agregacji.
• Rozszerzona pewność: Wymaga bardziej szczegółowych procedur i dostarczenia większej ilości dowodów niż w przypadku ograniczonej pewności. Jest to najwyższy poziom atestacji, jednak nadal nie gwarantuje absolutnej pewności.

Krajowy Standard Usług Atestacji 3002PL

W odpowiedzi na wymogi dyrektywy CSRD, 23 stycznia 2025 roku Krajowa Rada Biegłych Rewidentów przyjęła uchwałę nr 854/20a/2025, ustanawiając Krajowy Standard Usług Atestacji Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju 3002PL – „Usługa atestacyjna dająca ograniczoną pewność w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju”. Standard ten został zatwierdzony przez Radę Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego 28 stycznia 2025 roku i obowiązuje dla sprawozdań za rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2023 roku. 

KSUA 3002PL nie ma odpowiednika w standardach międzynarodowych, co czyni Polskę jednym z nielicznych krajów Unii Europejskiej posiadających własny standard w tym zakresie. Standard ten będzie obowiązywał do czasu przyjęcia przez Komisję Europejską unijnego standardu atestacji sprawozdań zrównoważonego rozwoju.

Znaczenie atestacji dla interesariuszy

Niezależna atestacja sprawozdań zrównoważonego rozwoju zwiększa wiarygodność prezentowanych informacji, co jest kluczowe dla inwestorów, konsumentów oraz innych interesariuszy. Umożliwia to podejmowanie świadomych decyzji opartych na rzetelnych danych oraz promuje przejrzystość i odpowiedzialność przedsiębiorstw w zakresie ich wpływu na środowisko i społeczeństwo.

Wprowadzenie obowiązku atestacji sprawozdań zrównoważonego rozwoju stanowi istotny krok w kierunku zwiększenia transparentności działań przedsiębiorstw w obszarze ESG (Environmental, Social, Governance). Dzięki niezależnej weryfikacji, interesariusze zyskują pewność, że prezentowane informacje są rzetelne i kompletne, co sprzyja budowaniu zaufania oraz wspiera dążenia do zrównoważonego rozwoju na poziomie zarówno krajowym, jak i europejskim.

Unia Europejska konsekwentnie realizuje strategię zrównoważonego rozwoju, a jednym z jej najważniejszych instrumentów jest Taksonomia UE. Jest to innowacyjny system klasyfikacji, który wspiera zielone inwestycje, zwiększa transparentność rynku i pomaga firmom dostosować się do nowych wymagań w zakresie ochrony środowiska.

Czym jest Taksonomia UE?

Taksonomia UE pełni rolę „zielonego przewodnika”, który określa, które działalności gospodarcze rzeczywiście przyczyniają się do realizacji celów klimatycznych i środowiskowych. Dzięki temu inwestorzy mogą podejmować bardziej świadome decyzje, a firmy – unikać ryzyka greenwashingu (fałszywych deklaracji środowiskowych i społecznych).

Główne cele Taksonomii UE

Taksonomia UE została opracowana, aby:

✅ Skierować inwestycje na zrównoważone projekty wspierające Europejski Zielony Ład.

✅ Ograniczyć pseudoekologiczny marketing i zapewnić większą przejrzystość na rynku finansowym.

✅ Ułatwić firmom planowanie i finansowanie zielonej transformacji.

✅ Stworzyć jednolite standardy oceny zrównoważonych inwestycji, umożliwiając łatwiejsze porównywanie ich wpływu.

✅ Przekierować kapitał w kierunku działań, które mają największy wpływ na ochronę klimatu i środowiska.

Powiązanie Taksonomii UE z innymi regulacjami

Taksonomia UE jest ściśle zintegrowana z innymi unijnymi przepisami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju, takimi jak:

• CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) – dyrektywa nakładająca na firmy obowiązek raportowania wpływu na środowisko i społeczeństwo.
• EU Green Bond Directive – dyrektywa dla emisji zielonych obligacji, wspierająca przejrzystość rynku finansowego.

Korzyści dla firm

Taksonomia UE nie jest jedynie regulacją – to strategiczne narzędzie, które pozwala firmom:

✔ Uzyskać tańsze finansowanie – np. preferencyjne kredyty związane ze zrównoważonym rozwojem i fundusze inwestycyjne.

✔ Zwiększyć konkurencyjność – przedsiębiorstwa zgodne z Taksonomią mogą łatwiej przyciągać inwestorów i świadomych klientów.

✔ Dostosować się do przyszłych regulacji – unikanie integracji zasad ESG może prowadzić do utraty przewagi rynkowej.

Postęp i wyzwania we wdrażaniu Taksonomii UE

Od momentu wdrożenia Taksonomia UE odegrała kluczową rolę w mobilizacji kapitału na zielone inwestycje. Dane pokazują, że:

📈 Przychody z działalności zgodnej z Taksonomią wzrosły o 22% (z 670 mld euro w 2022 r. do 814 mld euro w 2023 r.).

📈 Nakłady inwestycyjne (CapEx) na zielone projekty wzrosły o 32% (z 220 mld euro do 291 mld euro).

📈 Łączne nakłady inwestycyjne w kluczowych sektorach przekroczyły 530 mld euro w latach 2022-2023.

Jednak wdrażanie Taksonomii UE nie jest pozbawione wyzwań. Kompleksowość regulacji i obciążenie raportowe dla firm wymaga dalszych usprawnień.

Planowane uproszczenia Taksonomii UE

Aby zwiększyć efektywność wdrożenia Taksonomii, eksperci Platformy ds. Zrównoważonych Finansów przedstawili cztery kluczowe propozycje dla Komisji Europejskiej:

1. Ograniczenie o ponad 1/3 obciążenia raportowego poprzez:

- Uczynienie wskaźnika OpEx KPI dobrowolnym, z wyjątkiem R&D.

- Wprowadzenie progu istotności dla raportowania wskaźników Turnover, OpEx i CapEx.

- Lepsze dostosowanie do raportowania finansowego i uproszczenie szablonów raportów.

2️ Uproszczenie wskaźnika GAR dla zielonych kredytów:

- Symetryczne ujęcie w numeratorze i denominatorze.

- Możliwość stosowania szacunków i zastępczych wskaźników przy raportowaniu.

3️. Bardziej praktyczne podejście do kryteriów „DNSH” (Do No Significant Harm):

- Lżejsza ocena zgodności oraz uproszczona dokumentacja.

- Zasada „comply or explain” dla KPI Turnover jako tymczasowy środek.

4️. Wsparcie MŚP w dostępie do finansowania zrównoważonego:

- Dobrowolne podejście do raportowania dla banków i inwestorów finansujących nienotowane MŚP.

- Uproszczenie zasad Taksonomii dla notowanych MŚP.

Przyszłość Taksonomii UE – uproszczenie raportowania i globalna integracja

Komisja Europejska już w listopadzie 2024 roku zapowiedziała skonsolidowanie obowiązków sprawozdawczych w ramach jednego rozporządzenia „Omnibus”. Ma to ograniczyć biurokrację i ułatwić wdrażanie regulacji w całej UE.

Dodatkowo Taksonomia UE inspiruje kraje na całym świecie – obecnie ponad 58 krajów pracuje nad własnymi systemami klasyfikacji zrównoważonych inwestycji. Integracja z globalnymi standardami może wzmocnić przepływy kapitału i zwiększyć zasięg zielonych inwestycji.

Całość raportu Platformy ds. zrównoważonych finansów znajduje się tutaj: https://finance.ec.europa.eu/publications/platform-sustainable-finance-report-simplifying-eu-taxonomy-foster-sustainable-finance_en.